Nghiên cứu thị trường thực phẩm sạch Việt Nam và xu hướng phát triển

Mức sống của người dân Việt Nam ngày càng tăng cao, đi kèm với đó là những đòi hỏi ngày càng khắt khe đối với sự an toàn của các loại thực phẩm phục vụ nhu cầu ăn uống hằng ngày. Nhận biết được nhu cầu đó, trong những năm gần đây, một loạt các thương hiệu thực phẩm sạch, thực phẩm an toàn, thực phẩm hữu cơ… ra đời để đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng. Để hiểu rõ hơn về ngành này, cùng ACT Group nghiên cứu thị trường thực phẩm sạch chi tiết trong bài viết dưới đây.

1. Tổng quan thị trường thực phẩm sạch

Thực phẩm an toàn là một khái niệm ra đời khá lâu ở các nước phương Tây từ những năm 40 của thế kỷ trước (Klonsky and Tourte, 1998). Theo đó, thực phẩm an toàn có nguồn gốc từ các sản phẩm hữu cơ. Mặc dù có nhiều nghiên cứu về thực trạng ngành thực phẩm Việt Nam nhưng vẫn chưa có một sự thống nhất cao giữa các nhà nghiên cứu về định nghĩa thực phẩm an toàn và thường được định nghĩa bởi các dấu hiệu, đặc tính về mặt sinh học, như: được sản xuất tự nhiên, sản phẩm xanh, thân thiện với môi trường, sản phẩm bền vững và sử dụng hữu hạn các chất hóa học nhân tạo.

Theo nghiên cứu thị trường thực phẩm sạch, thị trường thực phẩm an toàn ở Việt Nam sau một giai đoạn phát triển tương đối nhanh, nay đang có dấu hiệu chậm lại. Mặc dù, thực phẩm an toàn được đánh giá là sản phẩm an toàn cho sức khỏe, thân thiện với môi trường…, lẽ ra sẽ phải có những bước phát triển nhanh, mạnh và ổn định, nhưng thực tế diễn biến trên thị trường lại không như mong đợi.

2. Thực trạng thị trường thực phẩm sạch Việt Nam

Một vấn đề đặt ra từ rất lâu nhưng vẫn chưa có cách giải quyết về vấn đề thị trường thực phẩm an toàn ở Việt Nam. Đó là những tồn tại trong lĩnh vực này như khó phân biệt thật giả, chất lượng có tốt như quảng cáo, thông tin chưa đầy đủ và giá cả.

Có một thực tế là người tiêu dùng rất khó phân biệt được đâu là thực phẩm an toàn thật, đâu là thực phẩm đội lốt thực phẩm an toàn. Mặc dù người tiêu dùng sẵn sàng trả một mức giá cao hơn để hi vọng vào một sản phẩm có chất lượng tốt hơn, bằng cách tìm đến những nơi bán thực phẩm với giá cao, như siêu thị, nhưng vẫn chưa chắc chắn vì thực tế đã có nhiều vụ việc trà trộn rau không an toàn vào siêu thị đã bị phanh phui mặc dù các sản phẩm đó đều có gắn mác là an toàn.

Sự nhập nhằng của các siêu thị một phần là do người tiêu dùng không thể phân biệt được đâu là thực phẩm “sạch” và đâu là thực phẩm “bẩn”, họ chỉ còn biết trông mong vào uy tín và lương tâm của người bán, nhưng đứng trước mức lợi nhuận khủng do những hành vi gian dối mang lại, các siêu thị vẫn “sẵn sàng” lừa dối khách hàng. Điều đó làm cho thị trường thực phẩm sạch, thực phẩm an toàn ở Việt Nam thực sự gặp nhiều khó khăn khi niềm tin của người tiêu dùng với các sản phẩm này không còn nhiều.

Vấn đề thứ hai là sự tin tưởng của người tiêu dùng về việc liệu sản phẩm có tốt như quảng cáo. Bên cạnh rất nhiều các thông tin thực phẩm an toàn là tốt cho sức khỏe, nhiều chất dinh dưỡng, an toàn… thì vẫn còn nhiều chuyên gia lên tiếng cảnh báo “chưa có chứng cứ khoa học rõ ràng để chứng minh thực phẩm an toàn tốt hơn thực phẩm thông thường”. Thực phẩm an toàn được sản xuất một cách “tự nhiên” cũng chỉ có thể cung cấp được các chất dinh dưỡng và hạn chế các chất có hại tương tự như thực phẩm “thông thường” mà thôi. Thậm chí, thực phẩm an toàn còn “có phần” kém hơn do khó bảo quản hơn nên hàm lượng dinh dưỡng kém đi trong quá trình tồn trữ, vận chuyển.

Như vậy, theo các chuyên gia thì thực phẩm an toàn không hẳn là chất lượng dinh dưỡng của thực phẩm an toàn thúc đẩy hành vi mua của người tiêu dùng. Bên cạnh đó, nguyên nhân chính người tiêu dùng Việt Nam chuộng thực phẩm an toàn còn do xuất phát từ nỗi “sợ hãi” với thực phẩm bẩn tràn lan. Thực tế khi nghiên cứu thị trường thực phẩm sạch này đã làm xuất hiện một số khách hàng hoài nghi về chất lượng của thực phẩm an toàn, qua đó hoài nghi về các tuyên bố dinh dưỡng của người bán hàng, cũng như nhà sản xuất thực phẩm an toàn.

3. Xu hướng thị trường thực phẩm sạch

Trong báo cáo mới đây về ngành hàng thực phẩm của Công ty- Báo cáo đánh giá Việt Nam (Vietnam Report)- cho thấy những nhu cầu về thực phẩm sạch chính của ngành thực phẩm trong một vài năm tới là sự bùng nổ của các sản phẩm nguồn gốc tự nhiên, thân thiện môi trường. Ngoài ra, đó là sự trỗi dậy của niềm tin, của những giá trị thật và câu chuyện thật về sản phẩm và thương hiệu doanh nghiệp (DN), cũng như ứng dụng dữ liệu lớn vào sản xuất, phân phối. Còn theo báo cáo xu hướng tiêu dùng thực phẩm hữu cơ của AC Nielsen, có đến 86% người tiêu dùng Việt Nam ưu tiên lựa chọn sản phẩm organic cho những bữa ăn hàng ngày bởi tính an toàn, giàu dinh dưỡng.

Vietnam Report đưa ra dự báo trong 3 năm tới sẽ là thời điểm đột phá của các thực phẩm hữu cơ cùng với việc sử dụng các nguyên liệu, bao bì bảo vệ môi trường. Triển vọng của thị trường thực phẩm đồ uống Việt Nam cũng hòa theo triển vọng của thị trường thực phẩm và đồ uống thế giới với doanh thu về thực phẩm và đồ uống hữu cơ tiềm năng đạt 320,5 tỷ USD vào năm 2025. Ngoài ra, xu hướng mua sắm trực tuyến của người tiêu dùng trong nước và trên thế giới cũng là điều mà các DN thực phẩm Việt (nhất là với nhóm hàng tiêu dùng nhanh – FMCG) cần lưu tâm.

Theo báo cáo nghiên cứu thị trường thực phẩm Việt Nam, các DN thực phẩm Việt trong phân khúc FMCG cũng cần tham khảo kết quả khảo sát từ dữ kiện internet của nhóm nghiên cứu AGOF của Đức cho thấy 83,7% người dùng internet tuyên bố sử dụng web để tìm kiếm thông tin và 68,3% để mua sắm trực tuyến. Thế nhưng, hầu hết các sản phẩm FMCG không được đặt hàng trực tuyến vì hầu hết người tiêu dùng lựa chọn sự tiện lợi của các cửa hàng thực sự gần nhà cho các sản phẩm trong danh mục này.

Theo giới chuyên gia, các DN nội địa trong ngành hàng thực phẩm nên thích ứng nhanh với những xu hướng mua sắm, tiêu dùng mới trong nước và trên thế giới. Các DN có thể kết hợp với các công ty công nghệ để nắm bắt thói quen, tiếp thị và giao hàng công nghệ.